Phương Pháp Dạy Trẻ Chậm Nói Tại Nhà Hiệu Quả

Trẻ bị chậm nói hiện đang là vấn đề khiến nhiều phụ huynh phải đau đầu. Khi tiếp xúc nhiều với các thiết bị điện tử khiến trẻ hạn chế giao tiếp, thụ động, lầm lì, không có sự giao tiếp đa chiều. Điều này dẫn đến nhiều khó khăn khi dạy trẻ học. Tuy nhiên quý phụ huynh không nên quá lo lắng bởi nếu chúng ta có phương pháp dạy trẻ chậm nói tại nhà một cách phù hợp thì trẻ sẽ vẫn học tập và phát triển bình thường.

1. Các giai đoạn phát triển ngôn ngữ bình thường của trẻ

• Trẻ từ 3 – 6 tháng tuổi: Trong giai đoạn này, trẻ có thể chăm chú nghe mọi người xung quanh trò chuyện. Và bị thu hút bởi những âm thanh xung quanh. Khi trẻ được 5 – 6 tháng trẻ bắt đầu bập bẹ được vài tiếng để nói chuyện. Cũng như bộc lộ cảm xúc của bản thân.
• Trẻ từ 6 – 9 tháng tuổi: Trẻ thường xuyên lặp lại các âm tiết giống nhau. Có thể dùng cử chỉ cũng như các hoạt động để gây chú ý, có thể phát âm được những câu dài nhưng chưa rõ. Với những trẻ phát triển nhanh có thể nói được khoảng 3 từ. Và bắt chước theo khẩu hình miệng của người lớn.
• Trẻ từ 12 – 15 tháng tuổi: Trẻ có thể nói được câu ngắn khoảng 4-5 từ tuy nhiên vẫn chỉ bập bẹ chưa rõ chữ. Biết sử dụng những cử chỉ đơn giản như để gây chú ý.
• Trẻ được 2 tuổi: Giai đoạn này trẻ có thể biết khoảng 50 – 75 từ, có thể xâu chuỗi các từ thành cụm từ, câu hoàn chỉnh. Đây là giai đoạn trẻ phát triển ngôn ngữ, nên phụ huynh cần kiên nhẫn dạy trẻ tập nói. Cũng như bổ sung thêm vốn từ vựng cho con.
• Trẻ từ 2, 5 – 4 tuổi: Ở độ tuổi này, trẻ đã có thể sử dụng các câu dài hơn, thường trên 3 từ, vốn từ vựng cũng tăng từ 300 đến 1000 từ. Thời điểm này, trẻ sẽ rất thích nói, ca hát và có khả năng đặt câu hỏi cũng như câu trả lời đơn giản từ mọi người.

2. Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói

2.1. Nguyên nhân khiến trẻ bị chậm nói

Khi muốn điều trị hay khắc phục bất kỳ chứng bệnh nào thì trước hết chúng ta cần tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ rồi sau đó mới tìm phương pháp thích hợp. Theo các chuyên gia nhận định có hai nguyên nhân khiến trẻ bị chậm nói. Đó là xuất phát từ tâm lý và thực thể. Hay nói cách khác là những tác động từ các yếu tố thể chất và tinh thần.

• Nguyên nhân thực thể: những vấn đề của các bộ phận, cơ quan trong cơ thể đảm trách nhiệm phát âm như tai, mũi, họng, lưỡi… Hoặc cơ quan giữ vai trò chỉ huy ngôn ngữ. Ví dụ như não hoặc các trục trặc tại não (khiếm khuyết trong sự phát triển não bộ, viêm màng não, dị tật bẩm sinh…)

• Nguyên nhân tâm lý: Do trẻ bị cú sốc tâm lý, sợ hãi,… hoặc do gia đình bỏ bê, không quan tâm đến trẻ. Trẻ tiếp xúc với nhiều thiết bị điện tử khiến trẻ bị chi phối nhiều dẫn đến không muốn quan tâm đến những thứ xung quanh. Phụ huynh quá cưng chiều cũng có thể trở thành nguyên nhân khiến trẻ chậm nói, lười nói.

2.2. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị chậm nói

• Bé từ 3 – 4 tháng tuổi: bé gây ra ít tiếng động hoặc gây ồn quá mức, bé không phản ứng với âm thanh. Và ít giao tiếp bằng mắt với người khác và ít mỉm cười.
• Bé từ 4 – 7 tháng tuổi: khó giữ được sự ổn định và cân bằng. Khó khăn trong việc ngồi, bé không tương tác với đồ vật xung quanh, thờ ơ với bố mẹ.
• Bé từ 7 – 12 tháng tuổi: bé không chịu bò, không đứng thẳng kể cả khi có sự trợ giúp. Bé không tò mò với mọi thứ xung quanh, không nói thường xuyên và không sử dụng ngôn ngữ cơ thể.
• Bé từ 12 – 24 tháng tuổi: Bé không thể đi bộ kể cả khi đã được 18 tháng tuổi, không thể sử dụng những vật dụng hằng ngày. Bé gặp khó khăn khi phát âm tối thiểu 6 từ khác nhau, không lặp lại và bắt chước những lời nói của người lớn.
• Bé từ 3 – 5 tuổi: Mắc chứng nói lắp, gặp khó khăn khi nói. Kỹ năng vận động kém so với những bạn cùng tuổi, cảm xúc không ổn định.

3. Phương pháp dạy trẻ chậm nói tại nhà hiệu quả

Phát triển kỹ năng cho trẻ từ sớm là điều cực kỳ quan trọng. Khi trẻ bị chậm nói sẽ rất khó khăn để phụ huynh dạy trẻ từ những điều nhỏ nhất. Có rất nhiều phương pháp dạy trẻ chậm nói hiệu quả song nhìn chung đều cần có sự nhẫn nại của phụ huynh. Dưới đây WElearn sẽ mách bạn một số phương pháp đơn giản mà cực kỳ hiệu quả để dạy trẻ chậm nói.

3.1. Nói chuyện với trẻ thường xuyên

Khi trẻ ít giao tiếp hoặc ngại tương tác với những thứ xung quanh thì phụ huynh lại càng cần phải dành thời gian để tương tác, nói chuyện với trẻ nhiều hơn. Hãy bắt đầu dạy trẻ từ những âm thanh, từ ngữ đơn giản như “ba”, “mẹ”,… từ khi bé còn sơ sinh, dần dần bé sẽ bắt chước theo.

Khi trẻ đáp lại và nói theo thì hãy làm những cử chỉ khen ngợi, tươi cười để kích thích trẻ nói nhiều hơn. Khi dạy trẻ nói, bạn hãy nói chậm rãi, từng chữ một, vừa nói vừa dùng cử chỉ, hành động để thể hiện, ví dụ như vẫy tay, gật đầu,… Bạn đầu trẻ không nói được thì bạn hãy cố lặp lại nhiều lần. Hãy kiên nhẫn để khuyến khích con phát âm nhé!

3.2. Dùng đồ vật hay hình ảnh thực tế

Dùng hình ảnh cụ thể luôn là phương pháp hữu hiệu trọng dạy và học. Khi tương tác với trẻ bạn hãy khéo léo dùng những hình ảnh hay những đồ vật gần gũi thân thuộc. Chẳng hạn nếu muốn dạy trẻ nói từ “con mèo” hay “con cá”. Hãy cho trẻ xem hình ảnh con mèo, con cá để trẻ dễ hình dung. Đồng thời tạo hứng thú để trẻ không bị chán nản.

3.3. Dạy trẻ những từ đơn giản dễ hiểu

Phụ huynh hãy bắt đầu dạy con từ những từ đơn giản nhất, để trẻ dễ phát âm, dễ ghi nhớ hơn, biểu đạt cảm xúc, thái độ trong những tình huống khác nhau bằng những từ hoặc cử chỉ đơn giản. Khi đó mà trẻ sẽ nhớ nhanh, nhớ lâu hơn để tăng phản xạ ngôn ngữ trong giao tiếp.

3.4. Không cho trẻ tiếp xúc nhiều với ti vi, điện thoại

Xem ti vi, điện thoại khi trẻ còn nhỏ sẽ khiến trẻ bị thu hút và lười tương tác với xung quanh. Vì thế, trong giai đoạn tập nói cho con, phụ huynh nên hạn chế tối đa trẻ tiếp xúc với điện thoại, ti vi. Thay vào đó hãy dành nhiều thời gian vui đùa với trẻ.

3.5. Đọc sách hoặc hát cho trẻ nghe

Thay vì những trò chơi tiêu khiển trên các thiết bị di động thì phụ huynh hãy đọc sách cho con nghe. Đọc những câu chuyện nhỏ, câu chuyện cổ tích dễ hiểu. Đặc biệt là những cuốn truyện tranh, vừa đọc vừa cho con xem. Diễn đạt những cảm xúc đơn giản theo câu chuyện để trẻ quen với cách thể hiện cảm xúc.

Ngoài ra, bạn có thể hát cho con nghe những bài hát thiếu nhi dễ thương, đây cũng là cách giúp gắn kết tình cảm giữa cha mẹ với con cái và giúp trẻ ghi nhớ từ mới một cách hiệu quả, hoặc phụ huynh có thể hát ru con ngủ,…

3.6. Cho trẻ tiếp xúc với những người xung quanh

Môi trường xung quanh sẽ có tác động lớn đến sự phát triển của trẻ. Để trẻ tiếp xúc với nhiều người đặc biệt là với những bạn cùng trang lứa để trẻ dạng dĩ hơn. Phụ huynh nên cho con đi nhà trẻ hoặc các lớp học, chơi chung với những đứa trẻ gần nhà. Hoặc tổ chức đi dã ngoại với những người bạn có con gần bằng tuổi với trẻ.

3.7. Không bắt chước hay lặp lại ngôn ngữ của trẻ

Ban đầu khi tập nói trẻ sẽ phát âm không chuẩn, nói ngọng, líu lưỡi, phụ thường sẽ cảm thấy đáng yêu. Và vô tư lặp lại các từ trẻ nói, mà vô tình điều đó khiến trẻ nghĩ rằng mình nói đúng. Từ đó có thể hình thành những thói quen khó sửa, khiến trẻ nói sai, nói ngọng nhiều và lâu hơn. Vì thế phụ huynh không nên lặp lại những từ bé nói sai nhé!

3.8. Tạo điều kiện cho trẻ tự giải quyết vấn đề

Trẻ chậm nói thường không giao tiếp bằng lời nói nhưng trẻ vẫn có thể giao tiếp bằng thái độ, hành động và cử chỉ cơ thể. Nếu trẻ muốn một điều gì đó, bạn hãy để trẻ tự thực hiện. Chẳng hạn, trẻ muốn lấy một đồ vật nào đó, hãy để trẻ tự tìm cách lấy. Đây là cách dạy con đơn giản và được nhiều chuyên gia đánh giá cao.

Trong trường hợp, nếu nguyên nhân chậm nói của trẻ là do các vấn đề về thính giác, thăng lưỡi thì phụ huynh cũng không nên quá lo. Việc điều trị cho trẻ trước 5 tuổi vẫn rất khả quan bằng cách phẫu thuật. Trường hợp xấu nhất trẻ không nghe được thì bạn có thể cho trẻ sử dụng máy trợ thính.

4. Những điều cần lưu ý khi dạy trẻ chậm nói tại nhà

• Các thành viên trong gia đình phải thống nhất cách giáo dục hình thành thói quen từ đơn giản nhất cho trẻ.
• Phải hạn chế tối thiểu cho trẻ xem các thiết bị công nghệ như điện thoại, tivi, máy tính bảng…
• Dạy trẻ cách chỉ tay vào đồ vật mà trẻ muốn nói hoặc hành động.
• Khi nói chuyện với trẻ hãy dạy con gọi tên và yêu cầu trẻ nhìn vào mắt mình khi nói chuyện. Hoặc lúc đang làm việc hãy nói với trẻ những gì mình đang làm, giúp trẻ mở rộng vốn từ.
• Khi nói chuyện với trẻ hãy nói thật chậm, rõ ràng và đơn giản.
• Hãy cho trẻ có thời gian để xử lý các thông tin khi giao tiếp.
• Hãy thường xuyên tương tác cùng trẻ: Vui chơi, nói chuyện, kể chuyện.
• Động viên và khen ngợi mỗi khi trẻ làm được một việc tốt hoặc một yêu cầu nào đó.
• Hãy nói chuyện và chơi cùng trẻ bất cứ khi nào rảnh.
• Bố mẹ hãy bình tĩnh, kiên trì, sáng tạo để giúp trẻ phát triển một cách hiệu quả.

Một điều quan trọng nhất cần lưu ý là không nên cố ép trẻ những điều trẻ không thích. Hãy từ tốn, nhẹ nhàng để trẻ không bị sợ hãi, áp lực. Và bố mẹ cũng thoải mái tinh thần hơn. Ngoài ra, nếu trẻ có những vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Phụ huynh hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được tư vấn cụ thể nhé!

Trên đây là những chia sẻ cụ thể của Trung tâm gia sư WElearn về các phương pháp dạy trẻ chậm nói tại nhà hiệu quả. Hãy kiên kì thực hiện thường xuyên để giúp trẻ phát triển toàn diện.

Xem thêm các bài viết:

• Ảnh Hưởng Của Mạng Xã Hội Đến Lối Sống Của Giới Trẻ
• Những Điều Cần Biết Về Chứng Tự Kỷ Thông Thái Ở Trẻ
• Bí Quyết Học Tốt Môn Hóa 10 Cực Hiệu Quả